Deze terugblik is een proces waarbij je het afgelopen jaar nog eens de revue laat passeren. Daarin ga je op zoek naar essenties die als het ware zaad kunnen worden voor het komende jaar.

Voor de werkvorm van dit jaar grijpen we terug op het sprookjesbeeld van twaalf vensters. Het is een beeld dat in sprookjes in verschillende landen*, en ook in het sprookje van het zeehaasje voorkomt. In het verhaal van het zeehaasje is er een prinses die een zaal heeft met twaalf vensters, waardoor ze alles in de wereld kan ontdekken. Ze kijkt naar buiten, de wereld in en ze kan eindeloos scherp en ver zien. Er is van alles te zien en waar te nemen, maar uiteindelijk blijkt haar toekomstige gemaal, die zich voor haar moest verstoppen, als een zeehaasje onder haar vlecht te zitten. Heel intiem en dichtbij dus.

Het waardevolle van het jaar lijkt soms ver te zoeken, maar kan net als het zeehaasje, klein en verscholen, heel dichtbij liggen. (En bovendien weet niemand wat een zeehaasje precies is.) In deze terugblik kun je je laten verrassen en komt wellicht tevoorschijn wat je over het hoofd hebt gezien in het afgelopen jaar.

Bereid je voor door in aanloop naar de kersttijd alvast materiaal te verzamelen zoals:

• Je agenda om je te helpen te herinneren, of ook je foto’s, dagboek, etc
• Papier van een formaat en kwaliteit die je fijn vindt
• Pastelkrijt, aquarelverf, waskrijtjes, kleurpotloden of wat jij wilt gebruiken

Kies een tijdstip waarop je meestal tijd kunt vrijmaken voor je terugblik. Op 25 december begin je met het terugkijken op de maand december. Eerst neem je de maand in z’n geheel voor ogen, met al zijn uiterlijke en innerlijke gebeurtenissen: waar was je, wat deed je, wat gebeurde er, wie waren erbij betrokken, wat voelde je, etc. Maak een paar korte aantekeningen zodat je een algeheel beeld hebt van de maand.

Kies dan een kleur van je gekozen materiaal en begin aan een (abstracte) sfeerschildering of tekening. Doe dit zonder veel na te denken, maar door je handen te laten begaan. Je brengt de ‘beweging’ van de maand tot uitdrukking op papier.

Na enige tijd pauzeer je en kijk je waar het licht zit in je werk. Kies dan een andere kleur en geef een accent dat dit licht laat ‘oplichten’. Als je werk klaar is, bekijk je het van een afstandje. Geef het een titel, of een kernwoord (of twee) waarin je samenvat wat je als karakteristiek ziet.

Als je zo tijdens de 12 Heilige Nachten alle 12 maanden kunstzinnig verwerkt hebt, verzamel je de kernwoorden of titels. Dit voeg je samen tot een kort gedicht of een tekst. Dit is het ‘zaad van licht’.

Je kunt jouw tekst op een kaartje schrijven voor op de koelkast, of op de eerste pagina van je agenda/dagboek zetten, op het bureaublad van je pc…of waar jij het af en toe tegenkomt; jouw reminder voor 2024. Wat wil er uit dit zaad ontkiemen?

Een goede Kersttijd gewenst.

*Het zeehaasje -Sprookjes van Grimm

* De twaalf vensters van kristal – Russisch sprookje

In de dagen tussen Kerstmis en Driekoningen (6 januari) is het goed reflecteren op het afgelopen jaar. Je hebt enige afstand en door de gebeurtenissen vanuit een ander perspectief te beschouwen, kun je het jaar verwerken. Hier vind je is een werkvorm die je wil inspireren en je creativiteit aanspreekt. Aan het einde van deze reflectie creëer je een eigen tekst, die als een zegenwens voor het nieuwe jaar is.   

Je hebt nodig:

13 vellen papier of blanco kaarten.

Kleurpotloden, (pastel) krijtjes of aquarelverf

Je agenda, foto’s of dagboek van het afgelopen jaar. 

Werkwijze:

Je speelt als het ware de film van het jaar terug. Kijk eerst eens wat er feitelijk gebeurde in de maand.

Op een van de kaarten of papieren teken je de bloem die bij de maand hoort, of iets wat voor jou de symboliek van die bloem uitdrukt. Tijdens het tekenen verbind je je met die kwaliteit en stel je jezelf de vraag: 

Hoe, waar, wanneer heb ik dit mogen ontvangen?
Hoe, waar, aan wie heb ik dit mogen geven?

Je kunt bij de ervaring passende kernwoorden in je tekening schrijven, of een herinnering kort uitschrijven en bij de bloem zetten.  

Hier vind je alle maanden en vragen

Het schemeruurtje; het was een zoete herinnering voor de oude dame. Na de maaltijd, de afwas gedaan, zat ze met haar ouders in de kamer. Terwijl het langzaam donkerder werden haalden ze herinneringen op.  Niemand stond op om het licht aan te doen en de sfeer te verstoren, ze bleven in de betovering van het moment, zo lang mogelijk.

Wie zouden we zijn zonder onze herinneringen? Het leven wordt dan gelopen maar er is geen levensverhaal te vertellen. Het ophalen van herinneringen is nog een hele kunst; om voorbij die beelden te komen die bovenop liggen, voorbij de verhalen die we al zovaak vertelden.

Herinneringen komen soms spontaan en soms moet je er naar graven. Je kunt ze ook oppaken en uitpakken en heel precies kijken: waar was dat ook al weer, wat voor kleur had dat, wat zei die ander nou precies…hoe smaakte dat? Zo kun je vergeten herinneringen terugvinden. Je laat je als het ware verrassen door iets wat meer achter op de plank lag van je geheugen.

Een mooie biografische oefening zit verpakt in de magische vraag: Stel, je mag één herinnering meenemen in het hiernamaals, welke zou je dan kiezen?
Deze vraag was de leidraad voor Jacky van de Goor. Ze schreef er een boek over: Je leven in één herinnering, een verrassende zoektocht naar zin.

 Kun je herinneringen ophalen, kiezen en koesteren, dan geef je het leven een gouden glans. Je herinneringen vormen het levende materiaal van je levensloop en je biografie is even kostbaar als onvervreemdbaar van jou. 

Wat kwam dit jaar je brengen?  Een werkvorm voor een biografische reflectie in de kersttijd

Het einde van een kalenderjaar is een natuurlijk moment om terug te kijken. Vanaf begin december lijkt dan ook iedereen daar mee bezig, denk maar aan de jaaroverzichten in de krant en op tv, of de oudejaarsconference waarin het jaar met een knipoog wordt geëvalueerd.

Ook individueel is het voor veel mensen aanleiding voor een bezinning en het met frisse moed formuleren van goede voornemens. Natuurlijk ga je, net als vorig jaar, gezonder leven, eindelijk vrijwilligerswerk, of juist vaker leuke dingen doen.

De kracht van het terug kijken ligt in het de gebeurtenissen van een afstand zien en ze ten opzichte van elkaar bekijken. Je kunt inzicht krijgen in wat er eigenlijk allemaal heeft plaats gevonden en gaat begrijpen wat je beter wel en beter niet had kunnen doen. 

Zinvol terug kijken is lastiger dan het lijkt. Vaak zijn we geneigd om prettige ervaringen op te hemelen en minder fijne juist liever zo snel mogelijk te vergeten en over te gaan tot de orde van de dag. Echter bij moeilijke ervaringen is dat juist vaak niet zo eenvoudig als je zou denken. Lukt het dan om daar levenslessen uit te halen, vind je iets positiefs in een negatieve ervaring, dan maakt dit een gebeurtenis draaglijker en betekenisvoller. 

Je kunt je biografische reflectie op het afgelopen jaar eens creatief vormgeven tijdens de 12 heilige dagen en 13 heilige nachten. Deze dagen, die precies tussen Kerstmis en Driekoningen, van 25 december tot 6 januari, vallen, ontstaan doordat een maanjaar 12 dagen korter is dan een zonnejaar. Het is daarom een bijzondere periode, omdat de kosmos meer geopend is dan gewoonlijk. De sluiers voor het bewustzijn zijn als het ware dunner. Vooral ’s nachts kunnen we dat beleven, heldere dromen en inzichten willen zich in deze tijd nogal eens openbaren.  Een goede tijd dus om het oude jaar af te hechten, en je innerlijk klaar te maken voor het nieuwe.

De tijd lijkt bepaald door de klok en de kalender, maar onze beleving van tijd is minstens zo essentieel. We zeggen bijvoorbeeld: ik heb de tijd, als we ontspannen zijn, en misschien zelfs: ik heb de tijd van mijn leven! Of er is juist geen tijd te verliezen, of misschien we bouwen een marge in met de uitspraak 'als ik tijd van leven heb'.

Een bekende uitspraak in dit verband is: "Alles heeft zijn eigen tijd." Dit is van de beginregel van een de tekst uit Prediker(OT) en werd in de 60s zelfs door de popgroep The Birds tot een hit met : Turn, turn, turn.

Deze tekst kan je inspireren om Jezelf eens de vraag te stellen: Waar wil of moet of ik nu de tijd voor nemen? En ook om je te realiseren dat een gebeurtenis of de gelegenheid ook weer voorbij zal gaan.  

School, werk, studie, relatie, familie, ouderschap enzovoorts voor alles is een tijd in je biografie. Je begint als klein kind, wordt schoolkind, puber, je studeert en/of werkt, krijgt een bepaalde baan, die duurt een bepaalde tijd in je leven, je begint er aan, werkt je in, je doet iets voor een bepaalde tijd en neemt ook weer op een zeker moment afscheid.

Door de opeenvolging in de tijd kan niet alles tegelijkertijd! Met name in momenten van keuzestress kan dit besef je ruimte geven. Je kunt prioriteiten stellen of zaken bewust voor je uitschuiven. Je kunt de tijd nemen die nodig is om ergens naar toe te groeien, je te ontwikkelen en te rijpen. Je kunt ook afscheid nemen van een fase, een nieuwe tijd tegemoet zien.

Je kunt zo de tijd als je bondgenoot beleven. Je kunt je levensloop bewust(er) vormgeven, en kunt gaan zien hoe je levensloop je uiteindelijk verschillende kansen biedt om je potentie te verwerkelijken, om in de verschillende, opeenvolgden fases andere mogelijkheden en uitdagingen te krijgen en te benutten om te worden wie je wilt zijn.

Hoe geef jij jezelf en de ander de tijd?